GSM operatörleri heyecanla 4G ihalesine hazırlanırken Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “4G ile zaman kaybederiz. 2 yıl sonra direkt 5G’ye geçilmeli” sözleri şok etkisi yarattı.
GSM operatörleri büyük bir heyecanla 26 Mayıs’taki 4G ihalesine hazırlanırken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “4G ile zaman kaybederiz. 2 yıl sonra direkt 5G’ye geçilmeli” sözleri piyasada tam anlamıyla şok etkisi yarattı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 5G konusundaki bu çıkışı Türkiye’deki iletişim, bilişim konusunda uzmanlar arasında gerçekten 2 yıl içinde 5G’ye geçmek mümkün mü tartışmalarını da beraberinde getirdi.
18 Mart 2015 tarihli Resmi Gazete’de, yani bundan sadece 1 ay önce Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da altında imzası bulunan kararla, 4G ihale süreci resmen başlamıştı. BTK, ihalenin 26 Mayıs Salı günü Ankara’da yapılacağını duyurduktan sonra GSM operatörleri harıl harıl bu ihaleye hazırlanıyordu. İhalede belirlenen asgari muhammen bedel de 2 milyar 300 milyon Euro olarak duyurulmuştu.
Konunun uzmanlarına göre asıl sorulması gereken soru; 5G’ye geçiş gerçekten 2 yıl içinde mümkün olabilir mi?
Ancak Türk Telekom’un 175’inci yıl kutlamalarına katılan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan kürsüye çıktı ve bir anda gündemi değiştirdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Dünya 5G’yi konuşuyor, biz 3G’deyiz. 4G ile zaman kaybetmeye gerek yok. İki yılda Türkiye 5G’ye geçmeli. Aksi takdirde Türkiye çöplük olur” sözleri ile hem ihaleye hazırlanan bürokratları hem de GSM şirketi yöneticilerini şoke etti.
Şimdi herkes bundan sonra süreç belirlenen takvim üzerinden devam edecek mi yoksa 4G ihalesi iptal mi edilecek diye merak ediyor. Aslında buradaki asıl sorun 4G ihalesinin iptal edilip edilmemesi değil. Konunun uzmanlarına göre asıl sorulması gereken soru; 5G’ye geçiş gerçekten 2 yıl içinde mümkün olabilir mi?
2017’ye yetişemez
Şu bir gerçek ki 5G teknolojisi henüz geliştirilme aşamasında. Dünyada henüz 5G teknolojisi ile çalışan bir mobil şebeke yok. Avrupa’nın en erken 2021’de bu teknolojiye geçebileceği tahmin ediliyor. Bu teknolojiyi ilk kullanacak ülkenin Güney Kore olması bekleniyor. Güney Kore’nin de ülke genelinde 5G hızına 2020’de ulaşacağı tahmin ediliyor. 2018 Olimpiyatları’nda dar bir alanda 5G teknolojisinin sporseverlere deneyimlendirilmesi amaçlanıyor. Dolayısıyla 4G ihalesini iptal etmek ve bu teknolojiyi atlamak Türkiye’nin en az 4-5 yıl daha 3G teknolojisi ile devam etmesi anlamına geliyor. Yani 2017’de 5G’ye geçmek imkansız gibi görünüyor.
Peki, Türkiye 3G ile 5 yıl daha idare edebilir mi? Uzmanlara göre 3g ile 5 yıl daha devam edilebilmesi aslında mümkün görünüyor. Bunun en önemli nedenlerinde biri de Türkiye’deki 3G’nin aslında dünyadaki 3G teknolojisinden ileride olması. Hatta zaman zaman Türkiye’de kullanılan 3G teknolojisine 3.5G denmesinin bir nedeni de bu. Yani Türkiye 3G teknolojisine diğer birçok gelişmiş ülkeye göre daha geç başladığı için şu anda ülkemizde kullanılan 3G teknolojisi diğerlerine oranla daha ileri bir seviyede bulunuyor diyebiliriz.
Fakat bu işin olumsuz tarafları da bulunuyor. Yani Türkiye’de data trafiği çok hızlı arttığı için 3G bantlarını genişletmek imkansız. Hatta daha şimdiden yoğun bölgelerde 3G bağlantılarında sorunlar çıkıyor. Yani ilerlemiş 3G teknolojisiyle bile 5 yıl beklemek ve 5G’ye geçmek çok uzun bir süre. Uzmanlara göre Türkiye 4G’yi atlayıp 5G’yi beklemeye karar verirse, bu yollar artan trafiğe yetmeyebilir. Yani bugünkü kaliteyi koruyamayabiliriz. Ayrıca bir de işin gelir sorunu var. 26 Mayıs’ta yapılması planlanan 4G ihalesinde devletin kasasına en az 2.5 milyar Euro’luk bir gelir girmesi planlanıyor. Yani 4G ihalesinin iptali Türkiye’nin bu gelirden de vazgeçmesi anlamına geliyor.
Türkiye 3G teknolojisi ile tanıştığında yani 2009 yılında dünyada 4G teknolojisi kullanılmaya başlanmıştı
GSM operatörleri tarafından bakıldığında ise işin bir de maliyet analizi bulunuyor. Uzmanlara göre belki şu an operatörler için 4G bile lüks olabilir. Bu durumda yüksek yatırım bedelleriyle karşı karşıya olan operatörleri bunun karşılığını alıp alamama sorusu da endişelendiriyor. Çünkü Türkiye’de ARPU’lar yani abone başına gelirler çok düşük.
3G atlanıp 4G’den başlanabilirdi
Aslında Cumhurbaşkanı Erdoğan bu görüşünü 4G ihalesi öncesi değil de 3G ihalesi öncesi belirtseydi, uzmanlara göre o zaman işler çok daha kolay ilerleyebilirdi. Yani Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Biz 3G’yi atlayıp direkt olarak 4G’ye geçiş yapalım” deseydi o seçenek daha ulaşılabilir olabilirdi. Çünkü Türkiye 3G teknolojisi ile tanıştığında yani 2009 yılında dünyada 4G teknolojisi kullanılmaya başlanmıştı. Mesela Almanya 4G’ye 2009’da geçmişti. Ancak Türkiye 3G ile tanışan ilk 100 ülkenin içinde bile olamamıştı.
4G teknolojisinin atlanarak 5G’ye geçmeyi beklemek cep telefonu sektöründe de sıkıntılara yol açabilir. Mobil İletişim Araçları ve Bilgi Teknolojileri İşadamları Derneği Genel Sekreteri Ömer Kavas, 5G tartışmalarının cep telefonu satışlarını frenleyeceğini belirtiyor. “5G uyumlu telefon henüz yok. Standartları oturmamış durumda. Japonya ve Güney Kore’de kullanılabilen modeller var ama onlar da yaygın değil. Bu yılsonunda ancak standartları oturur” diyen Kavas, “Telefon alan herkes artık bunları sormaya başladı. Satıcılar açıklama yapmaya çalışıyor. 4G ihalesi öncesi ve sonrasında piyasada ticari bir hareket bekleniyordu. Eğer 26 Mayıs’taki ihale yapılmazsa bu yaşanmayacak sanırım. Sektör zarar görecek. Ancak kişisel olarak uzun vadede 3G’den 5G’ye geçilmesini tasvip ediyorum” şeklinde konuşuyor.
4G’nin 3G’den, 5G’nin 4G’den ne farkı var?
Araştırmacılar, henüz geliştirme aşamasının ilk evresinde olan 5G teknolojisiyle, mobil şebekelerin hız, esneklik ve sistem zekâsı gibi özelliklerinde köklü gelişmeler yaşanacağını tahmin ediyor. Buna göre, 5G teknolojisiyle birlikte, gecikme süreleri ciddi biçimde kısaltılarak yeni nesil M2M (makinalar arası iletişim) uygulamaları hayata geçirilebilecek. Bunu bir örnekle açıklamak gerekirse; otomobillerde 5G teknolojisi olursa saliselerle öndeki aracın frene bastığını fark edip araç vites küçültebilecek ya da fren yapabilecek.
Ultra hızlı mobil şebeke erişimi genişletilebilecek. 4G’ye göre çok daha hızlı bir teknoloji olan 5G ile dünya üzerinde birbirine bağlanmış durumdaki milyarlarca cihaz, sorunsuz idare edilebilecek akıllı bir iletişim ağı haline gelecek. Telefon ve tabletler, iletişim aracı olmaktan çıkıp portatif birer asistana dönüşecek.
İsveç merkezli Ericsson’un liderliğinde devam eden 5G sisteminin geliştirilmesi için Avrupa Birliği’nin yanı sıra Japonya, Güney Kore ve Çin’de de çalışmalar yürütülüyor
2020’ye yönelik bir çalışma olan 5G’nin temel hedefi, herkesin, her yerde her türlü bilgiye sınırsız erişimi ve her türlü veriyi paylaşabilmesi olarak ifade ediliyor. Artan veri boyutu nedeniyle küresel ölçekte 5 yıldır birçok şirket ve resmi kurum, 5G çalışmalarını sürdürüyor. İsveç merkezli Ericsson’un liderliğinde devam eden 5G sisteminin geliştirilmesi için Avrupa Birliği’nin yanı sıra Japonya, Güney Kore ve Çin’de de çalışmalar yürütülüyor. Güney Kore’de 2008’de başlayan 5G çalışmalarının katkısıyla, 2 kilometrelik mesafede 28 Ghz spektrumunda 1 Gbps hıza ulaşıldığı açıklandı. Samsung ise 5G hız rekorunu 7.5 Gbps ile kırdığını Ekim 2014’te duyurdu.
Bugünden 100 kat hızlı
4G’nin 3G’ye göre teorik olarak 10 kat, 5G’nin de 4G’ye göre 10 kat hızlı olduğu düşünüldüğünde, 5G’nin gelecekte çok daha yüksek hızlara çıkabileceği tahmin ediliyor. Bu da bugünkü 3G hızının tam 100 katı hıza çıkılmış olacağı anlamına geliyor.
5G teknolojisinin tüm dünyada 2020 yılında hizmete sunulması bekleniyor. 5G, şu an için teorik tartışmaları yürütülen ve 2020 gibi ileri tarih için planlanan bir teknoloji ve henüz standartlarının uluslararası kurumlar tarafından oluşturulması gerekiyor. Tabii ayrıca, her teknolojide olduğu gibi 5G’nin kullanımında da bu hizmeti verebilecek cihazların piyasaya çıkması gerekiyor.
4G ilk olarak 2009 yılında lisanslandı ama dünyada genel geçer kullanıma ulaşması 2013 yılını buldu. Bunun nedeni de cep telefonu üreticilerinin bu teknolojiyi destekleyen üretimlerinin zaman alması oldu. Yani tüketiciler de hemen bu ürünlere ulaşamıyor. Bu yüzden her ne kadar 5G’nin 2020’de ticari olarak piyasaya sunulması söz konusu olsa da gerçekten 5G destekli telefonların yaygınlaşması ve kullanılması için bir kaç sene daha beklemek gerekebilir.
Türkiye’nin 5G yol haritası hazır
Diğer taraftan Türkiye’nin 5G’ye ilişkin hedeflerinin belirlendiği Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı’na göre, yerli sanayinin alana özendirilmesi amacıyla Ar-Ge kaynakları kullandırılacak. Kalkınma Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı’na göre, söz konusu dönemde 5G Ar-Ge ve standart çalışmaları yürütülecek.
Çalışmalarda, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, TUBİTAK, Türk Standartları Enstitüsü ve sivil toplum kuruluşları işbirliği yapacak. Bu kapsamda, 5G mobil geniş bant internet için kullanılacak elektronik haberleşme ekipmanlarının Ar-Ge çalışmalarına başlanacak ve 5G için uygulanacak standartların gelişmesi surecine katılım sağlanacak.
5G’ye ilişkin standartların ve tesis edilecek şebekelerin 2020 sonrası için gündeme geleceği öngörülüyor
5G standartlarının gelişimine paralel olarak AB başta olmak üzere uluslararası platformlardaki Ar-Ge çalışmaları yakından takip edilecek, bu çalışmalara Türkiye adına katılım sağlanması teşvik edilecek. 5G elektronik haberleşme ekipmanlarının Türkiye’de de üretilmesine imkân sağlamak üzere yerli sanayinin bu alana özendirilmesi amacıyla Ar-Ge kaynakları kullandırılacak.
5G’yi gündeme getiren faktörler
Dünya genelinde akıllı cihaz sayısındaki hızlı artış, teknolojik gelişmeler ve hız ve kapasite talebi gibi etkenler mobil geniş bant teknolojilerinde sürekli olarak yeni gelişmeleri tetikliyor. İnternete bağlı cihaz sayısındaki hızlı artış, M2M (makinalar arası iletişim) uygulamaları, nesnelerin interneti, haberleşme cihaz ve ekipmanlarındaki enerji verimliliği, artan hız ve kapasite talebi ise 5G’yi gündeme getirdi. 5G’ye ilişkin standartların ve tesis edilecek şebekelerin 2020 sonrası için gündeme geleceği öngörülüyor.
Avrupa Birliği 700 milyon Euro bütçe ayırdı
AB ve Güney Kore arasında 5G’ye ilişkin bir anlaşma imzalandı. Anlaşma kapsamında 5G mobil internet teknolojisinin geliştirilmesi için çalışılacak, 5G’nin iletişim ağları ve bulut bilişim üzerindeki etkilerine yönelik değerlendirmelerde bulunulacak, bu teknolojinin getireceği avantaj ve dezavantajlar ele alınacak. AB’nin, bu kapsamda 2020’ye kadar 700 milyon avro yatırım yapması bekleniyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ne demişti?
Cumhurbaşkanı Erdoğan 4G teknolojisi ile “zaman kaybedilmemesi” gerektiğini iddia etmişti. Geçtiğimiz Nisan ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk Telekom’un 175. yıl dönümü etkinliğine katıldı. Burada konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, 4G ihalesinin gündemde olmasına rağmen 2 yıl daha beklenip 5G’ye geçilmesi gerektiğini kaydederek, “Buraya gelirken kısa bir brifing aldım. Gündemde 4G ihalesi var. Ama dünya 5G’yi konuşuyor. 4G’yle hiç zaman kaybetmeyelim. O zaman 3G’de 2 yıl daha sabredersek, 5G’ye geçeriz. Aksi takdirde 4G’ye geçersek Türkiye çöplük haline döner” diye konuştu. Dünyanın 2020 yılında 5G teknolojisine geçmesi bekleniyor.
5G nedir?
5. Nesil GSM Hizmeti; bant genişliği açısından son aşama olarak kabul edilen, doğrudan uydu çıkışı yapabilecek (zira şu anki cep telefonları GPS üzerinden konumlama yapabiliyor), dahası dünya çapında coğrafi ve fiziki koşullardan bağımsız olarak ses harici veri transferi yapabilecek GSM hizmetinin adı. Yapılan çeşitli öngörülerde çok uluslu iletişim markalarının bu alanda tek başlarına tekel olabileceği düşünülüyor. Birçok ülkede uyduya çıkış frekansı yasak olduğu için uluslararası bir ticari rekabet ortamı oluştuğu takdirde küresel iletişim anlamında 5G standartlarının zaman içerisinde oturtulabileceği düşünülüyor.
BTK’dan Türk Telekom’un ücretsiz internet kampanyasına onay
İletişim sektörü 4G mi 5G mi tartışmalarını yaşarken, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), Türk Telekomünikasyon AŞ’nin (Türk Telekom), 1 milyon hanede ve yeni tesis edilecek aboneliklerde geçerli olması öngörülen 4 Mbit/sn hızında ve 4 GB kotalı DSL genişbant internet hizmetinin 24 ay süreyle ücretsiz sunulmasına yönelik kampanyasını onayladı.
Kampanya kapsamında sunulacak paket, yeni aboneliklerde ve tesis adresinde abonelik iptali üzerinden en az 3 ay geçmiş satışlarda uygulanacak
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun internet sitesinde yer alan kurul kararına göre, Türk Telekom’un 4 Mbit/sn hızında ve 4 GB kotalı DSL genişbant internet hizmetinin 24 ay süreyle ücretsiz sunulmasına yönelik kampanya uygulama esasları onaylandı. Onaylanan kampanya uygulama esaslarının, Türk Telekom tarafından İnternet Servis Sağlayıcılara duyurulmasına karar verildi.
Buna göre, kampanya 13 Temmuz 2015’e kadar xDSL Toptan Al-Sat ve IP Seviyesinde Veri Akış Erişimi modellerinde ve 4 Mbit/sn hız ve 4GB kotalı internet paketinde yapılan yeni satışlarda geçerli olacak. Kampanya kapsamında sunulacak paket, yeni aboneliklerde ve tesis adresinde abonelik iptali üzerinden en az 3 ay geçmiş satışlarda uygulanacak.
Kampanya bitiminde isteyen abone hattını iptal ettirebilecek. Bu durumda herhangi bir ceza uygulanmayacak. İsteyen abone 4 Mbit/sn 4 GB paketinde kalabilecek, bu durumda tarifede duyurulan paket ücreti üzerinden ücretlendirme yapılacak.
Bir milyon hanede ve yeni tesis edilecek aboneliklerde geçerli olması öngörülen kampanyanın, toptan genişbant erişim hizmetlerinin kullanımının teşvik edilmesi yönüyle internet kullanımını yaygınlaştıracağı, ülkede nüfus ve bölgeler arası sayısal uçurumu gidereceği ve sabit internet aboneliği bulunmayan kullanıcıların genişbant internet abonesi olmalarını temin etmek suretiyle elektronik haberleşme hizmetlerine yönelik talebi ve arzı artıracağı değerlendiriliyor.
