Sahte haberler (Fake news), günümüzde dünya çapında bir sorun halini aldı denebilir. Özellikle sosyal medyada yayılan pek çok haber, aslında sahte, ama zaten amaç da böyle haberlerle algı oluşturabilmek.
Sahte haberler konusunun önüne geçilebilmesi için yapılan pek çok çalışma var. Bunlardan en dikkat çekicileri de yapay zekâ desteğine sahip. Yapay zekâ, geçmişten günümüze araştırmalar ve karşılaştırmalar yaparak bir haberin doğru mu yoksa sahte mi olduğunu saptayabiliyor.
Yine de, çoğu zaman doğru sonuçlar elde edilemiyor. Zira sonuçta yapay zeka da insan yapımı ve insan zekasıyla başa çıkması zor. Hele de sahte haberleri yaymayı seven kişilerin bu tip sistemleri devre dışı bırakabilmek için kullandıkları türlü cinlikleri göz önüne alırsak.
Yine insan tarafına bakıldığında, “doğrulama önyargısı” faktörü de ön plana çıkıyor. Yani bir kişi, bahsedilen konuyu zaten bildiğini düşünüyorsa, sahte haberlere yakalanması da zorlaşıyor, çünkü orada bahsedilenle bildiği şey arasındaki farkları zaten görüyor. Bu da, pek araştırma yapmayan ve konu hakkında pek araştırma yapmayan kişilerin sahte haberlere daha kolay inanması ve hatta bu haberleri kendi sosyal medya ağları üzerinden takipçileriyle paylaşabilmesi ihtimalini güçlendiriyor. Yani tam da kötü niyetli kişilerin istediği şey.
Dikkat çekici bir taraf ise, bazen çok satan bir gazete ya da çok izlenen bir televizyon programında dahi gerçek dışı ifadeler “aslında gerçekmiş gibi” yansıtılabiliyor ve burada kullanılan dil, o bahsedilenler gerçek olmasa bile gerçekmiş etkisini uyandırabiliyor. Yani böyle bir durumda yapay zeka unsurunun da çok etkili çalışması mümkün durmuyor. En azından şimdilik.
Sahte haber yapımı için kullanılan pek çok site var
Google’da kısa bir araştırma yaptığınızda, sahte haberler yani “fake news” konusuyla ilgili pek çok websitesi mevcut. Birkaç görsel ve birkaç cümle ekleyerek “sahte haber” oluşturulabiliyor ve bunlar sosyal medyada paylaşıldığında, inananlar da çıkabiliyor. Zaten bunu çoğumuz iyi biliyoruz. Sanırız her okuduğumuza hemen inanmamalı, güvenilir kaynaklara göz atmalı (Her ne kadar bazen bu pek işe yaramasa da) ve son kararı vermek için biraz daha araştırmalıyız.
